1η Trimodex, άσκηση πεδίου Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ - Weeze TB Germany.

Του Πυράρχου Σπυρίδωνα Γ. Βαρσάμη*

Το 2001 συγκροτήθηκε ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (UCPM), επιδιώκοντας να προωθήσει τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών φορέων Πολιτικής Προστασίας (ΠΠ), σε όλη την Ευρώπη. Σήμερα συμμετέχουν σε αυτόν τα 28 Κράτη Μέλη (KM) καθώς επίσης η Ισλανδία, το Μαυροβούνιο, η Νορβηγία, η Σερβία και η Π.Γ.Δ.Μ. ενώ πρόσφατα υπέγραψε τις συμφωνίες για να συμμετάσχει και η Τουρκία. Ο Μηχανισμός συστάθηκε ώστε να μπορεί να ενεργοποιεί συντονισμένη βοήθεια, από τα συμμετέχοντα κράτη, στα θύματα φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών στην Ευρώπη και αλλού. Ο επιχειρησιακός κόμβος του Μηχανισμού είναι το Κέντρο Συντονισμού και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών (ERCC), το οποίο παρακολουθεί σε 24ωρη βάση τις παγκόσμιες καταστροφές και συντονίζει την αντίδραση των KM σε περιπτώσεις κρίσεων. Η άμεση ανταπόκριση επιτυγχάνεται με την ύπαρξη οργανωμένων και αυτοεξυπηρετούμενων Μονάδων ΠΠ (Modules) που εκτελούν ειδικές δράσεις όπως Διάσωση, Δασοπυρόσβεση, Ιατρική βοήθεια, κ.α.. Σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών, η εκτίμηση της κατάστασης και ο συντονισμός των δυνάμεων ανακούφισης, εντός και εκτός της Ένωσης γίνεται από τις Ομάδες ΠΠ (CP Team). Οι CPT στελεχώνονται από πιστοποιημένους εμπειρογνώμονες (expert) και σύνδεσμο από το ERCC και υποστηρίζονται από Ομάδα Τεχνικής Βοήθειας & Υποστήριξης (TAST).

Ο Μηχανισμός εκπαιδεύει τα στελέχη που επανδρώνουν τις CPT καθώς και τους επικεφαλείς των Modules & TAST. Επίσης παρέχει τη δυνατότητα στα MS να εκπαιδεύσουν τα Modules τους μέσα από τη διοργάνωση Ασκήσεων πεδίου. Για την περίοδο 2015-2016 η ΕΕ ενέκρινε τη διοργάνωση των ασκήσεων Trimodex (φωτό 1). Οι Trimodex είναι τρεις ρεαλιστικές ασκήσεις πεδίου για Modules Αστικής Έρευνας Διάσωσης (USAR), TAST & CPT. Η διάρκειά τους θα είναι 4 μέρες (συμπεριλαμβάνεται περίοδος 36 ωρών αδιάκοπης άσκησης). Οι ασκήσεις οργανώνονται από ένα κονσόρτσιουμ εταιρειών, οι οποίες εξασφαλίζουν την οργάνωση των ασκήσεων, τον ορισμό εκπαιδευτών, παρατηρητών και αξιολογητών. Οι σκοποί που έχουν τεθεί από τους διοργανωτές, για τις ομάδες, είναι:

Τα Modules να διεξάγουν σύνθετη τεχνικά USAR, σε συνδυασμό με ΧΒΡΠ απειλή,

Να εγκαταστήσουν Βάση Επιχειρήσεων (BoO) σε ένα διεθνές περιβάλλον,

Να επιχειρήσουν σε ένα περιβάλλον όπου απαιτείται απόλυτη αυτονομία,

Να συνεργαστούν με άλλου διεθνείς οργανισμούς, αφού θα υπάρχει (εικονική) ανθρωπιστική αποστολή των Ηνωμένων Εθνών,

Να ελέγξουν όλα τα ζητήματα USAR (συμπεριλαμβανόμενων συντονισμού και διοικητικής υποστήριξης)

Να ελέγξουν τη δυνατότητα αδιάκοπης λειτουργίας των ομάδων για συνεχόμενες ημέρες

Να λάβουν υπόψη το ρόλο της Διεύθυνσης Ανθρωπιστικής Βοήθειας της ΕΕ (DG ECHO) κατά τη διάρκεια αποστολών, με διαφορετικές ανάγκες ΠΠ και ανθρωπιστικής βοήθειας, την υποστήριξη από το ERCC, κ.α..

Το διάστημα από 1 έως 4 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε η 1η Trimodex στην εκπαιδευτική βάση στο Weeze (TBW) της Γερμανίας. Το TBW είναι ένα από τα μεγαλύτερα εκπαιδευτικά κέντρα Πυροσβεστικών & Αστυνομικών αντικειμένων στην Ευρώπη. Στην άσκηση συμμετείχε το Module USAR βαρέως τύπου της Ολλανδίας, η TAST Λετονίας-Λιθουανίας και CPT αποτελούμενη από πέντε expert (από Σουηδία, Ελλάδα, Ολλανδία, Αυστρία, Λετονία) και σύνδεσμο από το ERCC. Από την Ελλάδα συμμετείχαν μετά από πρόταση του Α.Π.Σ. ο υπογράφων και ως σύνδεσμος του ERCC ο Πύραρχος Απόστολος Παραλίκας που αυτό το διάστημα εργάζεται στο Κέντρο στις Βρυξέλλες. Στην άσκηση είχε δηλώσει συμμετοχή και το Module HUSAR της Αυστρίας, το οποίο όμως τελικά δεν συμμετείχε λόγω του προσφυγικού προβλήματος που αντιμετωπίζει η χώρα τους.

Το αρχικό σενάριο της άσκησης αναφερόταν σε μια υποθετική χώρα την Αζουρία, η οποία τους τελευταίους μήνες δέχεται μεγάλο αριθμό προσφύγων, λόγω εμφύλιων συμπλοκών που εκδηλώνονται σε γειτονική χώρα (απόλυτα επίκαιρο με βάση την επικρατούσα κατάσταση στην Ευρώπη). Εκτιμάται ότι 1,6 εκ. πρόσφυγες βρίσκονται στη Αζουρία, εκ των οποίων μόνο 265.000 διαμένουν σε 22 καταυλισμούς και έχουν καταγραφεί, ενώ οι υπόλοιποι κινούνται ανεξέλεγκτα στη χώρα, ενώ ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί. Η Αζουρία είναι χώρα με μεγάλη ιστορία, περήφανο λαό και περίπου 80 εκατ. πληθυσμό. Η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού είναι μουσουλμάνοι. Την 29/9 ο τυφώνας Ισαμπέλλα χτύπησε τη βόρεια περιφέρεια της Αζουρίας με κυριότερες καταστροφές στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της περιοχής. Πολλά κτίρια καταστράφηκαν, οι δημόσιες υποδομές και ειδικά τα νοσοκομεία υπέστησαν σοβαρές βλάβες, ενώ πολλοί άνθρωποι αγνοούνται. Το σύστημα Εκτίμησης & Συντονισμού Καταστροφών των Η.Ε. (UNDAC) εγκατέστησε ένα Κέντρο Συντονισμού Επιχειρήσεων στο Πεδίο (OSOCC) στην πρωτεύουσα της Αζουρίας. Την 30/9 η Μόνιμη Αποστολή της Αζουρίας στην Ε.Ε., στις Βρυξέλες έστειλε επίσημο αίτημα βοήθειας στο ERCC, το οποίο κινητοποίησε το Μηχανισμό UCPM. Με βάση το αίτημα βοήθειας, την 1/10, μια CPT συγκροτήθηκε και έλαβε εντολή να μεταβεί στην Αζουρία. Η ομάδα αποτελείται από πέντε experts (από Σουηδία, Ελλάδα, Αυστρία, Ολλανδία, Λετονία) και ένα σύνδεσμο του ERCC και η αποστολή της μεταξύ άλλων, είναι να διευκολύνει το συντονισμό της εισερχόμενης βοήθειας, να εκτιμήσει την κατάσταση και τις ανάγκες στην πληγείσα περιοχή, να συνεργαστεί με τις εθνικές αρχές και άλλους σχετικούς παίχτες. Επικεφαλής της ομάδας (TL) αναλαμβάνει ο Σουηδός expert, που έχει παρακολουθήσει τις απαιτούμενες εκπαιδεύσεις του Μηχανισμού. Από την Ελλάδα ως expert συμμετείχε ο υπογράφων, ενώ καθήκοντα συνδέσμου του ERCC, εκτέλεσε ο Πύραρχος Απόστολος Παραλίκας που αυτό το διάστημα εργάζεται στο Κέντρο. Την CPT θα υποστηρίξει στο έργο της η TAST που έχουν συγκροτήσει από κοινού η Λετονία και η Λιθουανία. Η ομάδα αποτελείται από εννέα πυροσβέστες με 4 βοηθητικά οχήματα, που σαν αποστολή έχουν να υποστηρίζουν την CPT, σε διάφορα επίπεδα. Επίσης η Ολλανδία, η Βρετανία (εικονικά) και η Ισλανδία (εικονικά) προσέφεραν Modules USAR.

Η άσκηση ξεκινά επίσημα με την άφιξη των μελών της CPT, στο αεροδρόμιο του Dusseldorf στη Γερμανία (10:00 1/10), το οποίο για τις ανάγκες του σεναρίου, αρχικά θεωρείται ότι είναι οι Βρυξέλες. Η ομάδα ενημερώνεται από εκπρόσωπο του ERCC για την επικρατούσα κατάσταση και τις επαφές που θα πρέπει να πραγματοποιήσει, φτάνοντας στη χώρα. Αφού περάσει λίγος χρόνος, που θεωρητικά είναι ο χρόνος πτήσης από τις Βρυξέλλες στην Αζουρία, η ομάδα φτάνει στο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας της Αζουρίας. Αφού περάσει τελωνειακό έλεγχο, μεταβαίνει στο Κέντρο Υποδοχής & Αναχώρησης (RDC) (φωτό 2) που έχει οργανωθεί από το UNDAC και προβλέπεται να οργανώνεται από την πρώτη διεθνή ομάδα που φτάνει σε μια πληγείσα χώρα. Εκεί δηλώνει τα στοιχεία της και ενημερώνεται με επικαιροποιημένα στοιχεία. Η ομάδα συναντά στο αεροδρόμιο την TAST και από εκεί και πέρα όλες οι κινήσεις, οι αποφάσεις και οι ενέργειες γίνονται με ευθύνη της CPT. Για τις μετακινήσεις οι ασκούμενοι λαμβάνουν συντεταγμένες και πρέπει να μεταβούν στο προβλεπόμενο σημείο, με χρήση GPS. Ακολουθούν επίσκεψη στο γραφείο της DG ECHO και σύσκεψη με τον επικεφαλής του, μετάβαση στο OSOCC του UNDAC και στο γραφείο του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Αντιπροσωπείας. Κατά τη διάρκεια των επαφών αποφασίζεται η ομάδα να χωριστεί στα δυο. Ο επικεφαλής και ο σύνδεσμος του ERCC θα παραμείνουν στην πρωτεύουσα προκειμένου να συνεργαστούν με τους προαναφερόμενους φορείς και την Εθνική Υπηρεσία Διαχείρισης Κρίσεων (NEΜA). Η υπόλοιπη ομάδα θα μεταβεί στην πληγείσα περιοχή στο Βορά, προκειμένου να εγκαταστήσει υποκέντρο συντονισμού (sub-osocc). Με απόφαση του TL, επικεφαλής της ομάδας και Manager του sub-osocc ανέλαβε ο υπογράφων. Είναι η πρώτη άσκηση της Ε.Ε. όπου δοκιμάστηκε αυτό το σενάριο, δηλαδή η CPT να συγκροτήσει δυο υποομάδες που θα εργάζονται σε διαφορετικά σημεία. Η άσκηση πλέον έχει μεταφερθεί στο εκπαιδευτικό κέντρο του Weeze και στην ευρύτερη περιοχή του πρώην στρατιωτικού και νυν πολιτικού αεροδρομίου. Μετά από λίγο φτάνει στο χώρο και το Module NL-HUSAR της Ολλανδίας. Αποτελείται από 60 άτομα προσωπικό (πυροσβέστες, αστυνομικοί, παραϊατρικοί, στρατιωτικοί και τεχνικοί που συμμετέχουν εθελοντικά), 6 διασωστικά σκυλιά και διαφόρων τύπων οχήματα.

Από τις πρώτες ενέργειες είναι να στηθεί η BoO για τη NL-HUSAR (φωτό 3,4,5,6) και το sub-osocc (φωτό 7,8,9) για την EUCPT. Συνεχόμενα επεισόδια εξελίσσονται από τους διοργανωτές, με τη χρήση ηθοποιών, εκπαιδευτών και αξιολογητών, τα οποία καλούνται να διαχειριστούν οι εκπαιδευόμενοι. Ατυχήματα με χημικά, διάσωση ατόμων (φωτό 10,11,12,13,14), αναζήτηση μέσων, διαχείριση πληγέντων, συσκέψεις με τοπικές αρχές & διεθνείς παίχτες (φωτό 15), είναι κάποια από αυτά που γίνονται στη διάρκεια των τεσσάρων ημερών της άσκησης. Από την έναρξη μέχρι και τη λήξη της (12:00 4/10) η άσκηση δε σταματά με εξαίρεση 4 ώρες το απόγευμα της 3/10, οπότε παρατίθεται δείπνο για όλους τους συμμετέχοντες. Οι ασκούμενοι είναι υπεύθυνοι να εξασφαλίσουν την αποτελεσματική και αδιάκοπη λειτουργία των ομάδων τους. Η πίεση μεγάλη αλλά και τα συμπεράσματα ουσιαστικά. Οι ομάδες έχουν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν σε συνθήκες που προσομοιάζουν αρκετά στις πραγματικές, την οργάνωσή τους, τον εξοπλισμό τους, την αυτάρκειά τους (που είναι ίσως το πιο σημαντικό, όταν επιχειρείς σε καταστάσεις μεγάλων καταστροφών) και να εντοπίσουν τυχόν ελλείψεις τους ώστε να βελτιωθούν.

Η συμμετοχή σε τέτοιες ασκήσεις είναι μια μοναδική εμπειρία και επιτρέπει στους διάφορους φορείς ΠΠ της ΕΕ να έρθουν σε επαφή, να γνωρίσουν τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των άλλων και να είναι πολύ πιο αποτελεσματικοί σε περιπτώσεις καταστροφών, όπου θα βρεθούν να επιχειρούν μαζί (φωτό 16). Η ΕΕ πέρα από το κόστος διοργάνωσης αυτών των ασκήσεων καλύπτει και τα έξοδα των συμμετεχόντων. Ένα άλλο πλεονέκτημα αυτών των ασκήσεων σε σχέση με παρόμοιες που διοργανώνονται από διάφορες χώρες, είναι ότι υπάρχει πολυεπίπεδη αξιολόγηση και δεν επιχειρείται ωραιοποίηση της κατάστασης και απόκρυψη τυχών ατελειών. Έτσι ειδικά τα Modules μπορούν, χωρίς κόστος για τους φορείς τους, να συμμετάσχουν σε μια εκπαιδευτική άσκηση που θα τους επιτρέψει να αξιολογήσουν αλλά και να αξιολογηθούν για τις δυνατότητές τους. Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι ειδικά στο αντικείμενο USAR, το Διεθνές Συμβουλευτικό Γκρουπ Έρευνας και Διάσωσης (INSARAG) που τελεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, έχει εκδώσει οδηγία για τις διαδικασίες USAR και πιστοποιεί τα αντίστοιχα Modules σε παγκόσμιο επίπεδο, μέσα από μια πολύ αυστηρή και χρονοβόρα διαδικασία. Θα ήταν σκόπιμο το ΠΣ επιδιώξει στον επόμενο κύκλο αντίστοιχων ασκήσεων, να συμμετάσχουν τα δύο Modules MUSAR της 1ης & 2ης ΕΜΑΚ, που συμμετέχουν στο Μηχανισμό, προκειμένου να διαπιστωθούν τυχόν ελλείψεις και να γίνουν οι απαραίτητες βελτιώσεις, για να εξασφαλίζεται η αποτελεσματική συμμετοχή σε διεθνείς αποστολές βοήθειας.

* Ο Πύραρχος Σπ. Γ. Βαρσάμης είναι Διοικητής του 1ου Π.Σ. Θεσσαλονίκης, πτυχιούχος Δασολογίας & Φ.Π./Α.Π.Θ. και πιστοποιημένος εμπειρογνώμονας του Μηχανισμού ΠΠ της ΕΕ, από το 2010. Έχει συμμετάσχει, ως μέλος CPT, σε δύο ασκήσεις πεδίου (Δανία 2013, Γερμανία 2015) και μια άσκηση επί χάρτου (Κροατία 2015).

Φωτό: