Ρεπορτάζ: Πέτρος Κουσουλός
Αν και το 2012 ήταν -σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών των Δασικών Πυρκαγιών (E.F.F.I.S)- η τρίτη πιο καταστροφική χρονιά σε ό, τι αφορά στις δασικές εκτάσεις που έγιναν παρανάλωμα του πυρός, πιο ανησυχητική είναι η αδυναμία της ελληνικής Πολιτείας να συνδράμει στην καταπολέμηση του οικολογικού εγκλήματος μέσω της πρόληψης και της καταστολής.
Από την έρευνα, την οποία συνέταξε ο απόστρατος αξιωματικός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Ανδριανός Γκουρμπάτσης, παρουσιάζεται η πλήρης εικόνα για την αντιμετώπιση του φαινομένου των δασικών εμπρησμών στην Ελλάδα, ενώ προκύπτει: «η αδυναμία εντοπισμού εκείνων που μετατρέπουν σε παρανάλωμα του πυρός τους εναπομείναντες πνεύμονες οξυγόνου, πλήττοντας την οικονομική ευημερία, την κοινωνική συμβίωση, τη συνοχή και την ευημερία».
Ουραγοί στις καταδίκες
Όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία, η χώρα μας έχει ένα από τα πιο μικρά -εάν όχι το μικρότερο- ποσοστό παγκοσμίως σε ό,τι αφορά στις καταδίκες των εμπρηστών που συλλαμβάνονται. Για την ακρίβεια, σε αναλογία 35 προσώπων που διώκονται για εμπρησμό (από πρόθεση ή αμέλεια), μόνο ένα τελικά καταδικάζεται, με το ποσοστό να ανέρχεται σε 2,9%!
Το γεγονός αυτό οφείλεται -σύμφωνα με την έρευνα- στην αναποτελεσματική λειτουργία του διωκτικού μηχανισμού να πατάξει σε ικανοποιητικό επίπεδο την εγκληματικότητα που σχετίζεται με τα αδικήματα του εμπρησμού του δάσους. Ο λόγος είναι ότι δεν συλλέγονται επαρκή αποδεικτικά στοιχεία που θα μπορέσουν να ισχυροποιήσουν στο ακροατήριο τις ενδείξεις για την τέλεση του αδικήματος.
Τα ποσοστά καταδίκης για τις υπόλοιπες χώρες είναι: Ηνωμένο Βασίλειο 3%, Νότια Αφρική 4%, Η.Π.Α. 5%, Αυστραλία 10%, Ινδία 27,8%, Ρωσία 90%, Κίνα 98% και Ιαπωνία 99%.
Ακόμη πιο μικρό είναι όμως το ποσοστό των καταδικασμένων- για εμπρησμό δάσους- που τελικά καταλήγουν στη φυλακή. Τη δεκαετία 2000-2009 ανήλθε, μόλις, σε 1,9%, ενώ αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός ότι σχεδόν το σύνολο των καταδικασθέντων πλην ενός (!) τιμωρήθηκε για πλημμεληματικού χαρακτήρα αδικήματα.
Σύμφωνα με την έρευνα, «τα ανωτέρω ανησυχητικά φαινόμενα, που θα πρέπει να προβληματίσουν
έντονα και άμεσα τους αρμοδίους, οφείλονται αποκλειστικά και μόνον στην έλλειψη αποτελεσματικής λειτουργίας σε επαρκή βαθμό του αρμόδιου για την εξιχνίαση των εμπρησμών διωκτικού μηχανισμού».
έντονα και άμεσα τους αρμοδίους, οφείλονται αποκλειστικά και μόνον στην έλλειψη αποτελεσματικής λειτουργίας σε επαρκή βαθμό του αρμόδιου για την εξιχνίαση των εμπρησμών διωκτικού μηχανισμού».
Έτσι, λοιπόν, υπάρχει ελλιπής απονομή Δικαιοσύνης γιατί:
- οι υπαίτιοι στην πλειονότητά τους δεν αποκαλύπτονται, δεν συλλαμβάνονται και δεν παραπέμπονται στη Δικαιοσύνη για να δικασθούν και έτσι αφενός δεν εκπληρώνεται η αξίωση της Πολιτείας για την ποινική τους αντιμετώπιση, και αφετέρου δεν αποκαθίσταται το περί δικαίου αίσθημα των ζημιωθέντων και όχι μόνον
- δεν στοιχειοθετήθηκε επαρκώς η κατηγορία, αυτών που παραπέμφθηκαν, να δικασθούν για τα αδικήματα του εμπρησμού δάσους κι έτσι οι περισσότεροι εξ αυτών αθωώθηκαν ή σε όποιους καταδικάσθηκαν επιβλήθηκαν «ήπιες ποινές», αφού οι πράξεις τους χαρακτηρίσθηκαν ως πλημμελήματα. Και για το πρόβλημα αυτό, την ευθύνη φέρει ο αρμόδιος για την εξιχνίαση των εμπρησμών στα δάση διωκτικός μηχανισμός.
Τα κενά του διωκτικού μηχανισμού
Στην ίδια έρευνα καταγράφονται και τα «κενά» του διωκτικού μηχανισμού που έχουν ως αποτέλεσμα την αδυναμία εντοπισμού των δραστών αλλά και την ελλιπή εξεύρεση στοιχείων, προκειμένου να «δέσει» μια υπόθεση, όταν φθάσει (εάν φθάσει) στις δικαστικές αίθουσες.
Αναφέρονται τα εξής:
α) η έλλειψη συνεχούς και εξειδικευμένης εκπαίδευσης του προσωπικού
β) η ευκαιριακή απασχόληση του προσωπικού με το ανακριτικό έργο και η έλλειψη σχετικής με το έργο αυτό εμπειρίας
γ) η δομή, οργάνωση και ο τρόπος λειτουργίας του διωκτικού μηχανισμού
δ) η έλλειψη της απαραίτητης υλικοτεχνικής υποδομής και μέσων
ε) ο μη διαχωρισμός του καθαρά επιχειρησιακού έργου που επιτελεί το πυροσβεστικό προσωπικό από το ανακριτικό έργο
στ) η ελλιπής στελέχωση του διωκτικού μηχανισμού και
ζ) η υποτίμηση και παραμέληση από τις περισσότερες ηγεσίες του Πυροσβεστικού Σώματος του τόσο σημαντικού και σπουδαίου ρόλου του διωκτικού μηχανισμού εξιχνίασης των εμπρησμών και της θετικής συμβολής του στην πάταξη της σχετικής με τα εγκλήματα του εμπρησμού δάσους - και του αστικού εμπρησμού - εγκληματικότητας, καθώς και η έλλειψη ανάλογου ενδιαφέροντος για την ποιοτική αναβάθμισή του.
Οι «ανεξιχνίαστοι» εμπρησμοί
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζουν τα στοιχεία της έρευνας τα οποία χαρτογραφούν τις δασικές πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν στη χώρα μας την τελευταία δεκαετία και καταγράφουν τον ακριβή αριθμό των εμπρησμών που έμειναν «ανεξιχνίαστοι».
Το διάστημα 2000-2009 συνολικά εκδηλώθηκαν 314.564 (αστικές και δασικές) πυρκαγιές. Αυτό σημαίνει ότι σε καθημερινή βάση προκλήθηκαν 30 δασικές πυρκαγιές, ενώ οι λιγότερες εκδηλώθηκαν το 2009 (8.341) και οι περισσότερες το 2001 (15.350).
Το 2007 ήταν η χρονιά με τις περισσότερες καμένες δασικές εκτάσεις, 1.481.921 στρέμματα και τις περισσότερες συνολικά καμένες εκτάσεις, 2.615.062 στρέμματα, στην ιστορία του ελληνικού έθνους. Η καμένη δασική έκταση το ίδιο έτος είναι ίση με το άθροισμα των καμένων εκτάσεων των υπολοίπων ετών του υπό μελέτη διαστήματος.
Από εκεί και πέρα, ο Νομός Αττικής καταλαμβάνει την πρώτη θέση στον πίνακα των νομών με τις περισσότερες δασικές πυρκαγιές, ενώ ακολούθησαν η Ηλεία, η Μεσσηνία, τα Ιωάννινα και η Εύβοια. Είναι ενδεικτικό ότι από την έκθεση προκύπτει πως στην Αττική εκδηλώθηκε διπλάσιος σχεδόν αριθμός δασικών πυρκαγιών από αυτόν που εκδηλώθηκε στην Ηλεία.
Εντύπωση, πάντως, προκαλεί το γεγονός ότι το 44% των πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν στη χώρα μας δεν εξιχνιάστηκε ποτέ.
Ποιοι μας καίνε
Σε ό,τι αφορά στο προφίλ του εμπρηστή δάσους η έρευνα το παρουσιάζει ως εξής:
- Άνδρας, ποσοστό (89,1%)
- Ελληνικής υπηκοότητας, ποσοστό (88,5%)
- Ενήλικας, ποσοστό (94,7%)
- Ηλικίας, στην πλειονότητα, κυρίως 60 ετών και άνω, ποσοστό (32,1%)
- Έγγαμος με παιδιά, ποσοστό (74,8%)
- Επίπεδο μόρφωσης στοιχειώδους εκπαίδευσης, ποσοστό (77,2%)
- Εργαζόμενος, ποσοστό (68,8%)
- Ειδικότερα, εργάζεται για λογαριασμό του, ποσοστό (57,4%)
- Το επάγγελμά του ανήκει, κυρίως στη Γενική Κατηγορία «Πρόσωπα ασχολούμενα στη γεωργία, ζωοκομία, δασοκομία, αλιεία και θήρα», ποσοστό (33,2%).
Τέλεσε τον εμπρησμό δάσους κυρίως:
α) Μακεδονία, ποσοστό (22,4%)
β) Πελοπόννησο, ποσοστό (19,9%)
γ) Στερεά Ελλάδα και Εύβοια, ποσοστό (15,1%)
α) Μακεδονία, ποσοστό (22,4%)
β) Πελοπόννησο, ποσοστό (19,9%)
γ) Στερεά Ελλάδα και Εύβοια, ποσοστό (15,1%)
- Τέλεσε τον εμπρησμό σε δάσος ή δασική έκταση πλησίον οικισμού με πληθυσμό 1.000 κατοίκων και κάτω, ποσοστό (70,3%)
- Η κατοικία του είναι σε οικισμό με πληθυσμό 1.000 κατοίκους και κάτω, ποσοστό (57,1%).
πηγη zougla