WWF: έξι εκατομμύρια στρέμματα φυσικών εκτάσεων στην Ελλάδα έγιναν “καπνός” σε 20 χρόνια

Την εικοσαετία 1987-2007, η χώρα μας απώλεσε περισσότερα από έξι εκατομμύρια στρέμματα φυσικών εκτάσεων, έναντι μιας αντίστοιχης αύξησης των γεωργικών και δευτερευόντως των λοιπών, κυρίωςαστικών, καλύψεων.

Το παραπάνω αλλά και πολλά ακόμη σημαντικά στοιχεία, σχετικά με τις καλύψεις γης και κυρίως τις αλλαγές που διαχρονικά παρατηρούνται, προκύπτουν από την έκδοση, «Η Ελλάδα τότε και τώρα: Διαχρονική χαρτογράφηση των καλύψεων γης 1987-2007», την οποία παρουσίασε σήμερα το WWF Ελλάς.

Μέσα από αυτήν την τεκμηριωμένη αποτύπωσηκαταδεικνύεται η διαχρονική, συνεχής και άναρχη μείωση των φυσικών εκτάσεων, προς όφελος της επέκτασης της γεωργικής γης, των υποδομών και των οικισμών. Μιαυποχώρηση που κρύβει αρκετές εκπλήξεις και αποτελεί τη συνισταμένη πολλών αντικρουόμενων παραγόντων. Σίγουρα όμως χαρακτηρίζεται από την απόλυτη έλλειψη τεκμηριωμένου και μακροχρόνιου εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού.

Χαρακτηριστικά, κατά την εικοσαετία 1987 – 2007, υπήρξαν σε απόλυτα νούμερα οι εξής μεταβολές στις καλύψεις γης:

Δάση: μειώθηκαν συνολικά κατά 1.311.382 στρέμματα.
Εκτάσεις θαμνώδους και χαμηλής βλάστησης: μειώθηκαν συνολικά κατά 4.886.431 στρέμματα
Γεωργικές εκτάσεις: Αυξήθηκαν κατά 5.736.939 στρέμματα
Λοιπές καλύψεις (δόμηση, έργα υποδομής κλπ): Αυξήθηκαν κατά 333.675 στρέμματα

Τα απόλυτα νούμερα των αλλαγών όμως δεν διηγούνται τη συνολική ιστορία, καθώς εξίσου σημαντική με τις αλλαγές στην έκταση είναι και η μετατόπιση των καλύψεων γης ανάμεσα σε διαφορετικές περιοχές. Ενδεικτική είναι η αντίφαση που προκύπτει, εξετάζοντας τις γεωργικές εκτάσεις στα γεωγραφικά διαμερίσματα Ιονίων Νήσων και Πελοποννήσου.

Στα Ιόνια Νησιά, σχεδόν 289.000 στρέμματα φυσικής γης (12,6% της συνολικής έκτασης) μετατράπηκαν σε γεωργική. Από την άλλη μεριά, φαίνεται ότι εγκαταλείπεται η αγροτική παραγωγή στα ορεινά της χώρας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Πελοπόννησο, όπου 1.390.000 στρέμματα γεωργικής γης μετατράπηκαν διαχρονικά σε άλλες καλύψεις.

Όλες αυτές οι αλλαγές αποτελούν διαφορετικές ψηφίδες μιας εικόνας εντατικοποίησης της χρήσης του χώρου και σταδιακής ομογενοποίησης της φυσιογνωμίας του. Πιο συγκεκριμένα, τα βασικά συμπεράσματα μπορούν να συνοψιστούν στα εξής:

Οι πλέον θιγόμενες φυσικές εκτάσεις είναι οι περιοχές χαμηλής βλάστησης, οι οποίες, κατά κύριο λόγο, απορροφούν τις πιέσεις επέκτασης της γεωργικής γης, των οικισμών και των υποδομών.

Οι πιέσεις για μετατροπή των καλύψεων (και κατά συνήθη συνέπεια των χρήσεων) της γης, δεν εκδηλώνονται πάντα στιγμιαία, αλλά είναι, συχνά, απόρροια πολλών διαδοχικών βημάτων. Η απευθείας μετατροπή π.χ. ενός δάσους σε τεχνητή επιφάνεια είναι σπάνια και συνοδεύεται από πολλές νομικές περιπλοκές. Η σταδιακή αλλαγή ενός δάσους όμως μέσω επαναλαμβανόμενων πυρκαγιών και η μετέπειτα κατάληψή της από τεχνητές καλύψεις είναι μία συνήθης πρακτική.

Η εφαρμογή της νομοθεσίας για τον χώρο χωλαίνει σε έντονο βαθμό ενώ ο οποιοσδήποτε σχεδιασμός πάσχει από έλλειψη μακροχρόνιας προοπτικής και συνοχής.

«Η συγκεκριμένη έκδοση εστιάζει στις χωρικές μεταβολές και τις πιέσεις πάνω στον φυσικό χώρο και τα οικοσυστήματα. Είναι η πρώτη φορά που απεικονίζονται οι καλύψεις γης για όλη την Ελλάδα σε βάθος εικοσαετίας, ανοίγοντας μια ουσιαστική συζήτηση για την εξέλιξη και διαχείριση του χώρου στην Ελλάδα. Η αποτυχία στην αποτελεσματική διαχείριση αυτών των αλλαγών, δεν θα λειτουργήσει μονάχα εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά εν τέλει, θα υποσκάψει και την ίδια την προοπτική ανάπτυξης της χώρας μας, ειδικά μάλιστα, σε ό, τι αφορά τους οικονομικούς κλάδους του τουρισμού και του πρωτογενούς τομέα», υπογραμμίζει ο γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας, για να προσθέσει: «Ειδικά στην εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο που διανύουμε, θα έπρεπε η πολιτική ηγεσία της χώρας να αντιμετωπίσει για ιστορικά πρώτη φορά την εθνική ανάγκη για βιώσιμο αναπτυξιακό σχεδιασμό, βασισμένο στη διατήρηση του φυσικού κεφαλαίου και την οικολογικά ορθή, κοινωνικά δίκαιη και νομικά ασφαλή τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας».