Ποιοι δεν
θέλουν τους δασικούς χάρτες;
Από το 1998
που θεσμοθετήθηκαν οι δασικοί χάρτες ως εργαλεία τεκμηρίωσης και διασφάλισης
της δημόσιας δασικής γης στα πλαίσια του Εθνικού Κτηματολογίου, έχουν παρέλθει
17 χρόνια κατά τα οποία το νομικό πλαίσιο σχετικά με το τι είναι δάσος έχει
αλλάξει και ξαναλλάξει πλείστες όσες φορές, αρχής γενομένης από τον ν.
3208/2003 ο οποίος κρίθηκε εν τέλει αντισυνταγματικός από το ΣτΕ το 2013,
έχοντας ωστόσο εφαρμοστεί επί μία δεκαετία, με ανυπολόγιστες συνέπειες στις
αλλαγές χρήσης της δασικής γης.
Η αναμονή
άλλωστε της εκδίκασης της συνταγματικότητας του ορισμού του δάσους που εισήχθη
με τον ν. 3208, ήταν ο λόγος που οι δασικοί χάρτες που καταρτίστηκαν πιλοτικά
το 2001, δεν αναρτήθηκαν ποτέ, καθώς απέδιδαν τα δασικά μας οικοσυστήματα με
βάση τον ορισμό του ν. 998/79 και θα έπρεπε να επανακαταρτιστούν ώστε να
ανταποκρίνονται στις νέες διατάξεις. Η επανακατάρτισή τους πάγωσε από το ίδιο
το ΣτΕ.
Μέχρι το
2010 ουδείς υπουργός προχώρησε στην ανάρτηση των παραπάνω δασικών χαρτών, όπως
είχαν καταρτιστεί με βάση τις διατάξεις του ν.998/79 και ουδείς τροποποίησε τον
ευθέως αντισυνταγματικό ορισμό τους δάσους, πράγμα φανερό και σε πρωτοετή
φοιτητή της νομικής ή της δασολογίας. Παράλληλα η τότε ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΕ (νυν
ΕΚΧΑ ΑΕ) προέβαινε σε συμβάσεις κατάρτισης δασικών χαρτών (με ποιο ορισμό του
δάσους άραγε;) για σημαντικές περιοχές κυρίως στην Αττική ενώ τα Τμήματα
Δασικών Χαρτογραφήσεων των Δασικών Υπηρεσιών που στελεχώθηκαν το 2001, είχαν
πλέον διαλυθεί και αποστελεχωθεί σε βαθμό που δεν θα μπορούσαν να ανταποκριθούν
ούτε στοιχειωδώς στην παρακολούθηση αυτού του τεράστιου έργου.
Το 2010 με
νομοθετική πρωτοβουλία της τότε Υπ. Περιβάλλοντος, καταργήθηκαν οι
προβληματικές διατάξεις του ν. 3208 ώστε να μπορέσει να προχωρήσει το έργο.
Παράλληλα τροποποιήθηκε ο νόμος που όριζε τη διαδικασία κατάρτισης και
ανάρτησης των δασικών χαρτών με σκοπό δήθεν την επιτάχυνση των διαδικασιών,
εκχωρώντας ουσιαστικά το έργο στην ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΕ και μέσω αυτής σε ιδιωτικά
μελετητικά γραφεία, με μόνη διασφάλιση από πλευράς δημοσίου, τον έλεγχο και τη
θεώρηση των δασικών χαρτών.
Παράλληλα
εισήχθη διάταξη με την οποία οι δασικοί χάρτες θα ήταν σε αναστολή κατά το
μέρος που επρόκειτο για οικοπεδοποιημένα δάση είτε με μη σύννομη οριοθέτηση
οικισμών, είτε με σχέδια πόλης ακυρωτέα στο ΣτΕ είτε με σχέδια πόλης που
ουδέποτε εγκρίθηκαν. Ουσιαστικά η «επιτάχυνση» της κατάρτισης των δασικών
χαρτών προέβλεπε την εξαίρεση όλων των παρανομιών και την κύρωση μόνο των
βουνοκορφών στην Αττική.
Το
υποκριτικό ενδιαφέρον της πολιτικής ηγεσίας για την κύρωση δασικών χαρτών, είναι
προφανές. Ωστόσο δημοσιεύματα κατακλύζουν τον τύπο της εποχής κατά τους
συντάκτες των οποίων, η ανάρτηση των δασικών χαρτών δεν προχωρά καθώς οι
δασάρχες συλλήβδην θέλουν να διατηρήσουν την εξουσία του χαρακτηρισμού εκτάσεων
με το αζημίωτο. Αποσιωπάται βέβαια ότι στη διαδικασία των δασικών χαρτών, οι
δασάρχες δεν εμπλέκονται πουθενά. Αποσιωπάται επίσης ότι οι μεγαλύτεροι
«αποχαρακτηρισμοί» έγιναν δια νόμου, του ν. 3208/2003, αποχαρακτηρισμοί που
πήραν κατακλυσμιαία μορφή με τους τελευταίους μνημονιακούς νόμους 4280/14 και
4135/14. Αποσιωπάται τέλος ότι το καθεστώς ανομίας στο πολεοδομικό καθεστώς της
χώρας, υπάρχει τόσα χρόνια με την ανοχή των κυβερνήσεων και συχνά πυκνά
νομιμοποιείται, ακόμα και μέσα από τις διατάξεις περί δασικών χαρτών.
Παρόλα αυτά,
αν και χρειάστηκε νέα τροποποίηση του νόμου, μέσα σε δύο χρόνια αναρτήθηκαν και
κυρώθηκαν από τις Δ/νσεις Δασών της χώρας, κάπου 60 δασικοί χάρτες. Οι παραπάνω
δασικοί χάρτες αναρτήθηκαν από τις δημόσιες υπηρεσίες με ίδια μέσα, με το δικό
τους προσωπικό και χωρίς να απαιτηθεί ούτε ένα ευρώ για ανάθεση επιμέρους
εργασιών επεξεργασίας των αντιρρήσεων. Πέραν του προφανούς οφέλους για τα
δημόσια ταμεία, η ανάρτηση από τις ίδιες τις δημόσιες υπηρεσίες διασφάλιζε και
τη διαφάνεια της διαδικασίας και τη προστασία του δημόσιου συμφέροντος.
Ωστόσο και
πάλι εμφανίστηκαν τα γνωστά δημοσιεύματα μέσω των οποίων και πάλι λοιδορείται η
δασική υπηρεσία και ζητείται η μεγαλύτερη επιτάχυνση των διαδικασιών. Παρά την
ανάρτηση δασικών χαρτών, οι δασάρχες εμφανίζονται πάλι ως μια διεφθαρμένη κάστα
που κάνει κουμάντο στο κράτος. Χωρίς να το ομολογούν, στην πραγματικότητα
προωθούν την ανάθεση των αναρτήσεων στα ίδια μελετητικά γραφεία που ανέλαβαν
την κατάρτιση των χαρτών.
Και εφόσον
στρώθηκε το χαλί και με τη βοήθεια της τότε πολιτικής ηγεσίας της Ειδικής
Γραμματείας Δασών του ΥΠΕΚΑ, έρχεται νέα τροποποίηση του νόμου με την οποία
εκχωρείται στην ΕΚΧΑ ΑΕ και στα ιδιωτικά μελετητικά γραφεία η ανάρτηση των
δασικών χαρτών ακόμα και χωρίς έλεγχο από τις δημόσιες υπηρεσίες. Η υποκρισία του
ΥΠΕΚΑ που δήθεν κόπτεται για την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών και την
προστασία των δασών μας γίνεται ολοφάνερη όταν δια νόμου, ακυρώνεται η ανάρτηση
των δασικών χαρτών Καβάλας και Σύμης που είχαν ενεργήσει οι Δ/νσεις Δασών
Καβάλας και Δωδεκανήσου. Ο λόγος ήταν τμήμα αισθητικού δάσους και αναδασωτέας
έκτασης στην Καβάλα, που είχε περιληφθεί στο σχέδιο πόλης και που οι τοπικοί
άρχοντες πίεζαν να εξαιρεθεί από το δασικό χάρτη. Η Σύμη ήταν παράπλευρη
απώλεια.
Και ενώ με
τον ν. 4164/2013 όλη η διαδικασία κατάρτισης και ανάρτησης δασικών χαρτών
ανήκει στην αποτελεσματική και κατά τεκμήριο έντιμη ΕΚΧΑ ΑΕ, σε αντιδιαστολή με
την αναποτελεσματική και διεφθαρμένη (κατά τον τύπο) Δασική Υπηρεσία, δύο
χρόνια μετά δεν αναρτήθηκε κανένας δασικός χάρτης παρά το γεγονός ότι υπάρχουν
πλήθος θεωρημένων δασικών χαρτών στα συρτάρια των Δ/νσεων Δασών της χώρας οι
οποίοι θα μπορούσαν όλα αυτά τα χρόνια να αναρτώνται σταδιακά από τις υπηρεσίες
χωρίς κανένα κόστος για τον έλληνα φορολογούμενο.
Και ενώ η
πολιτική ηγεσία του Υπουργείου άλλαξε, μαζί με την γενικότερη πολιτική
κατάσταση στη χώρα, θα περίμενε κανείς από την κυβέρνηση που εναγωνίως ψάχνει
να διασφαλίζει ένα πιάτο φαΐ και δωρεάν ηλεκτρικό ρεύμα για τα εκατομμύρια των
φτωχών συμπολιτών μας, ότι θα αναλάμβανε πρωτοβουλίες για την ολοκλήρωση του
έργου με το μικρότερο δυνατό κόστος για τους πολίτες, στηριζόμενη που αλλού; Μα
στις δημόσιες υπηρεσίες. Και εννοείται ότι οι δασικοί χάρτες θα πρέπει να
αποτυπώνουν τα δάση όπως το σύνταγμα επιτάσσει και όχι όπως ορίζουν οι τελευταίοι
μνημονιακοί δασοκτόνοι νόμοι.
Και όσο η
ηγεσία του ΥΠΑΠΕΝ αλλού τυρβάζει, οι γνωστές πένες ανέλαβαν πάλι την εργολαβία.
Νέα δημοσιεύματα εμφανίζονται σχετικά με την καθυστέρηση της ολοκλήρωσης των
δασικών χαρτών και ανερυθρίαστα ρίχνουν και πάλι το ανάθεμα στους εύκολους
στόχους, τους δήθεν διεφθαρμένους δασάρχες κάνοντας κατά το κοινώς λεγόμενον
«γαργάρα» ότι δύο χρόνια τώρα, που η δασική υπηρεσία δεν εμπλέκεται πουθενά,
δεν αναρτήθηκε ούτε ένας δασικός χάρτης. Αντίθετα μέσω των άρθρων τους ζητούν εμμέσως
κάμποσα εκατομμύρια ευρώ για τις αναρτήσεις των δασικών χαρτών.
Ας είμαστε
ειλικρινής επιτέλους. Οι δασικοί χάρτες είναι ένα απαραίτητο εργαλείο αλλά
είναι και επικίνδυνο. Θα καταδείξει την ανομία που επικρατεί δεκαετίες τώρα στη
διαχείριση της δημόσιας γης. Θα εμφανίσει όλες τις αυθαιρεσίες και όλο το εύρος
της καταστροφής του φυσικού μας περιβάλλοντος. Θα μας φέρει αντιμέτωπους με
μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας που έμαθε στην ατιμωρησία αλλά και με τις
ασκούμενες πολιτικές στη χωροταξία και τον πολεοδομικό σχεδιασμό.
Γι’ αυτό δυο
δεκαετίες τώρα, δασικούς χάρτες ακούμε και δασικούς χάρτες δεν βλέπουμε. Και
ούτε θα δούμε όσο ισχύουν διατάξεις όπως αυτή του αρ. 24 του ν. 3889/10. Και αν
στην αγωνία της να δείξει έργο η νέα ηγεσία του ΥΠΑΠΕΝ, υποχωρήσει στις νέες
πιέσεις για αναθέσεις αναρτήσεων δασικών χαρτών σε ιδιώτες και όπως όπως, χωρίς
να λυθούν άλλα ζητήματα που προηγούνται, όπως ο ορισμός του δάσους και η
κατάργηση των εξαιρέσεων που εισήχθησαν τα μνημονιακά χρόνια, οι δασικοί χάρτες
που μέχρι σήμερα έχουμε χρυσοπληρώσει θα πέσουν με την πρώτη προσφυγή στο ΣτΕ
ως πύργος από τραπουλόχαρτα. Και θα πρέπει να τους ξανακάνουμε και να τους
ξαναπληρώσουμε.
Για
πτωχευμένη χώρα, είμαστε ομολογουμένως πολύ large!
Νατάσα
Βαρουχάκη
Οργανωτικός Γραμματέας ΓΕΩΤΕΕ
Μέλος ΔΣ ΠΕΔΔΥ