ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Στη μελέτη αυτή παρουσιάζονται τα πυροσβεστικά ιστορικά σχήματα που οργανώθηκαν στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος μετά την επανάσταση του 1821 και μέχρι κα το 1930 , χρονιά που ιδρύθηκε το αυτόνομο, επαγγελματικό Πυροσβεστικό Σώμα.
Διαδρομή περίπου ενός αιώνα, όπου παράλληλα με την ανάπτυξη του σύγχρονου μικρού Ελληνικού κράτους, αναπτύσσεται και ο
Διαδρομή περίπου ενός αιώνα, όπου παράλληλα με την ανάπτυξη του σύγχρονου μικρού Ελληνικού κράτους, αναπτύσσεται και ο
κρατικός μηχανισμός πυρόσβεσης.
Αποσπασματικά στην αρχή, με πενιχρά μέσα και περιορισμένο προσωπικό, τα σχήματα αυτά δεν μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις επιχειρησιακές ανάγκες, της προστασίας από τη φωτιά που αυξάνονται συνεχώς.
Η ελληνική πολιτεία που προσπαθεί και αυτή στα πρώτα της βήματα, να οικοδομήσει τα βασικά της στοιχεία διοικητικής της ύπαρξης, αντιμετωπίζει το πρόβλημα της πυροπροστασίας- πυρόσβεσης, με το μόνο διαθέσιμο οργανωμένο κρατικό σύστημα που είχε στα χέρια της , δηλαδή τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Μπροστά στις δυσχέρειες που αντιμετωπίζει στην διαδρομή αυτή, κατά καιρούς αλλάζει πολλές φορές μόνο το όνομα του φορέα πυρόσβεσης, ή προσπαθεί να αντιγράψει συστήματα που υπάρχουν στο εξωτερικό, δυστυχώς μόνο επιφανειακά ή θεσμικά, χωρίς να τα υποστηρίζει με προσωπικό ή μέσα.
Θα χρειαστεί να περάσουν πάνω από εκατό χρόνια, να σημειωθούν εκτεταμένες καταστροφές, εξαιτίας των πυρκαγιών, να γενικευτεί η αγανάκτηση των πολιτών και να ασκηθεί κοινωνική πίεση, προκειμένου η Ελληνική Πολιτεία να αναγκαστεί να δει με σοβαρότητα τα ζητήματα πυροπροστασίας-πυρόσβεσης και να προχωρήσει στην ίδρυση ενός επαγγελματικού, ανεξάρτητου από το στράτευμα, Πυροσβεστικού Σώματος.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟΣΥΣΤΑΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
1.1.Η ευθύνη της πυροπροστασίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση
Στο νεοσύστατο, μετά την απελευθέρωση, ελληνικό κράτος η ευθύνη των ζητημάτων πυροπροστασίας και πυρόσβεσης ανατέθηκαν με Β.Δ της 26-4/8-5-1833 στον Νομάρχη.
Σύμφωνα με το άρθρο 30 του Διατάγματος, ανάμεσα στις αρμοδιότητές του ήταν και αρμοδιότητά του ήταν :
«να επαγρυπνή εις το να προφυλάττωνται οι δικαιούμενοι από πυρκαϊάς, επ’αυτώ τούτω θέλει κατεδαφίζει οικοδομήματα υποκείμενα εις πυρκαϊάν, θέλει ενεργεί πυρασφαλιστικάς εξετάσεις και θέλει επιτηρεί εις την χρήσιν του πυρός…»
Με το άρθρο 31 του ίδιου Διατάγματος, είχε την ευθύνη και για την οργάνωση του μηχανισμού πυρόσβεσης, :
«να διαθέτη διαταγμάτων, θέλει δε προσπαθήσει να εξιχνιάζει και την αιτία της εκραγείσης πυρκαϊάς τα δέοντα διά να δίδεται ταχεία βοήθεια αφού εκραγή πυρκαϊά, να φροντίζει διά την προμήθευσιν, διατήρησιν και προπαρασκευήν των αναγκαίων διά το σβέσιμον σκευών, διά την ταχείαν αυτών προσαγωγή και χρήσιν και διά την εξασφάλισιν των δισωθέντων επίπλων και άλλων πραγμάτων».
Τέλος με το άρθρο 32 του ανατίθεται και η φροντίδα της αποκατάστασης των πυρόπληκτων αλλά και η εξεύρεση των αιτιών των πυρκαγιών:
«περί της τοποθετήσεως και περιθάλψεως των εκ της πυρκαϊάς παθόντων, περί της ανταμοίψεως των όσοι διέπρεψαν βοηθούντες και διασώζοντες τους διακυνδινεύσαντας , περί υποστηρίξεως των πυρασφαλιστικών εταιριών, προσέχων με όλον τούτο εις το να μη γίγνωνται καταχρήσεις εναντίον των υπαρχόντων».
Μαζί με το Νομάρχη, η ελληνική πολιτεία με το από 31-12-36/12-1-1837 Β.Δ. αναθέτει και στο Δήμαρχο ως “η πρώτη εκτελεστική αρχή” πλαισιωμένος από τα όργανα της Δημοτικής Αστυνομίας να ασκεί την διοικητική και δικαστική αστυνόμευση της περιοχής του, εκδίδοντας αποφάσεις, με ποινικές και αστικές συνέπειες για τους παραβάτες. Επίσης είχε τη δικαιοδοσία να καθορίζει απαγορευτικά μέτρα και να επιβάλει προληπτικά μέτρα κατά των πυρκαγιών.
Ο Δήμος επίσης ήταν υποχρεωμένος να διαθέτει μέσα και εργαλεία για την κατάσβεση των πυρκαγιών καθώς και το αναγκαίο προσωπικό τους “Ειρηνοφύλακες” οι οποίοι επιστράτευαν πολίτες που βρίσκονταν στον τόπο της πυρκαγιάς για την κατάσβεσή της.
Oι ειρηνοφύλακες διορίζονταν στις πόλεις σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε δήμου, ύστερα από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου και «επιφορτίζονται υπό την εξουσίαν των δημάρχων, παρέδρων και αστυνόμων, να επαγρυπνώσιν εις την κοινήν ησυχίαν και να ενεργώσι την κράτησιν των κακούργων και εγκληματιών.»
Έφεραν ως διακριτικό σύμβολο ‘λευκήν ράβδον’ στην οποία ήταν εκτυπωμένη η φράση «ισχύς του νόμου». Οι πολίτες, σύμφωνα με το άρθρο 38 του Β.Δ.85/1836 ήταν υποχρεωμένοι να υπακούουν στις προσκλήσεις των ειρηνοφυλάκων και να «δίδωσιν χείρα βοηθείας εις τα προσκλήσεις των, όσοι αποποιούνται να υπακούωσι, καταδικάζονται δικαστικώς, ως παραβάται τας αρχάς χρεωστουμένης υπακοής.»
1.2.Τα πρώτα προληπτικά μέτρα πυρασφαλείας
Μαζί με την θεσμοθέτηση του πρώτου αυτού επιχειρησιακού τομέα για την πυρόσβεση, η ελληνική πολιτεία προχώρησε γρήγορα και στον καθορισμό νομοθετικών διατάξεων που επέβαλαν προληπτικά μέτρα πυροπροστασίας.
Με το άρθρο ΙΙ του Β.Δ.23/1/1833 καθορίζονται μέτρα πυροπροστασίας για λιμενικές εγκαταστάσεις.
Με το άρθρο ΙΙ του Β.Δ.23/1/1833 καθορίζονται μέτρα πυροπροστασίας για λιμενικές εγκαταστάσεις .
Με το άρθρο 13 του από 3/15-4-1835 Β.Δ. ορίζονται μέτρα πυροπροστασίας για οικοδομές και εργαστήρια.
Με το άρθρο 19 του από 6/18-6-1835 Β.Δ. καθιερώνονται προληπτικά μέτρα πυροπροστασίας σε αποθήκες ξυλείας.
Με το άρθρο 58 του από 31-12-1836 καθορίζονται οι βασικές αρχές οικοδομικών κατασκευών, ενώ με το άρθρο 59 του ίδιου διατάγματος καθορίζονται προληπτικά μέτρα πυροπροστασίας, που είχαν στην αρμοδιότητά τους οι ειρηνοφύλακες.
Στο από 31-7-1856 Διάταγμα, απαγορεύεται το κάπνισμα σε υπαλλήλους και συναλλασσόμενους σε δημόσια γραφεία και καταστήματα.
Επίσης ιδιαίτερα σημαντικό είναι, ότι ο πρώτος ποινικός νόμος του 1833, προέβλεπε αυστηρές ποινές για τα αδικήματα του εμπρησμού είτε από αμέλεια, είτε από πρόθεση, με τα άρθρα 408 και 592.
1.3. Η συμμετοχή του Στρατού στο πρώτο σύστημα πυροπροστασίας της χώρας.
Όπως είδαμε παραπάνω το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος, στα πρώτα βήματά του βασίστηκε αναφορικά με το πλέγμα πυροπροστασίας και πυρόσβεσης σε όλους τους βαθμούς της Αυτοδιοίκησης και στους ανειδίκευτους πολίτες, που επιστρατεύονταν την ώρα της εκδήλωσης της πυρκαγιάς,
Παράλληλα όμως, προβλέφθηκε και η συμμετοχή των δυνάμεων του στρατεύματος στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών.
Αρχικά προβλέπεται επικουρικά η επέμβαση των λόχων των Σκαπανέων του Στρατού στις επιχειρήσεις κατάσβεσης των πυρκαγιών και ειδικότερα όταν αυτές εκδηλώνονται σε δημόσια και στρατιωτικά κτίρια.
Ευχαριστούμε θερμά τον πρόεδρο της ΕΑΠΣ Γιάννη Σταμούλη, που μας εμπιστεύθηκε το πνευματικό προϊόν της εργώδους έρευνας και αναδίφησης στην ιστορία του Πυροσβεστικού Σώματος.
πηγη bloko.gr
Αποσπασματικά στην αρχή, με πενιχρά μέσα και περιορισμένο προσωπικό, τα σχήματα αυτά δεν μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις επιχειρησιακές ανάγκες, της προστασίας από τη φωτιά που αυξάνονται συνεχώς.
Η ελληνική πολιτεία που προσπαθεί και αυτή στα πρώτα της βήματα, να οικοδομήσει τα βασικά της στοιχεία διοικητικής της ύπαρξης, αντιμετωπίζει το πρόβλημα της πυροπροστασίας- πυρόσβεσης, με το μόνο διαθέσιμο οργανωμένο κρατικό σύστημα που είχε στα χέρια της , δηλαδή τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Μπροστά στις δυσχέρειες που αντιμετωπίζει στην διαδρομή αυτή, κατά καιρούς αλλάζει πολλές φορές μόνο το όνομα του φορέα πυρόσβεσης, ή προσπαθεί να αντιγράψει συστήματα που υπάρχουν στο εξωτερικό, δυστυχώς μόνο επιφανειακά ή θεσμικά, χωρίς να τα υποστηρίζει με προσωπικό ή μέσα.
Θα χρειαστεί να περάσουν πάνω από εκατό χρόνια, να σημειωθούν εκτεταμένες καταστροφές, εξαιτίας των πυρκαγιών, να γενικευτεί η αγανάκτηση των πολιτών και να ασκηθεί κοινωνική πίεση, προκειμένου η Ελληνική Πολιτεία να αναγκαστεί να δει με σοβαρότητα τα ζητήματα πυροπροστασίας-πυρόσβεσης και να προχωρήσει στην ίδρυση ενός επαγγελματικού, ανεξάρτητου από το στράτευμα, Πυροσβεστικού Σώματος.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟΣΥΣΤΑΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
1.1.Η ευθύνη της πυροπροστασίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση
Στο νεοσύστατο, μετά την απελευθέρωση, ελληνικό κράτος η ευθύνη των ζητημάτων πυροπροστασίας και πυρόσβεσης ανατέθηκαν με Β.Δ της 26-4/8-5-1833 στον Νομάρχη.
Σύμφωνα με το άρθρο 30 του Διατάγματος, ανάμεσα στις αρμοδιότητές του ήταν και αρμοδιότητά του ήταν :
«να επαγρυπνή εις το να προφυλάττωνται οι δικαιούμενοι από πυρκαϊάς, επ’αυτώ τούτω θέλει κατεδαφίζει οικοδομήματα υποκείμενα εις πυρκαϊάν, θέλει ενεργεί πυρασφαλιστικάς εξετάσεις και θέλει επιτηρεί εις την χρήσιν του πυρός…»
Με το άρθρο 31 του ίδιου Διατάγματος, είχε την ευθύνη και για την οργάνωση του μηχανισμού πυρόσβεσης, :
«να διαθέτη διαταγμάτων, θέλει δε προσπαθήσει να εξιχνιάζει και την αιτία της εκραγείσης πυρκαϊάς τα δέοντα διά να δίδεται ταχεία βοήθεια αφού εκραγή πυρκαϊά, να φροντίζει διά την προμήθευσιν, διατήρησιν και προπαρασκευήν των αναγκαίων διά το σβέσιμον σκευών, διά την ταχείαν αυτών προσαγωγή και χρήσιν και διά την εξασφάλισιν των δισωθέντων επίπλων και άλλων πραγμάτων».
Τέλος με το άρθρο 32 του ανατίθεται και η φροντίδα της αποκατάστασης των πυρόπληκτων αλλά και η εξεύρεση των αιτιών των πυρκαγιών:
«περί της τοποθετήσεως και περιθάλψεως των εκ της πυρκαϊάς παθόντων, περί της ανταμοίψεως των όσοι διέπρεψαν βοηθούντες και διασώζοντες τους διακυνδινεύσαντας , περί υποστηρίξεως των πυρασφαλιστικών εταιριών, προσέχων με όλον τούτο εις το να μη γίγνωνται καταχρήσεις εναντίον των υπαρχόντων».
Μαζί με το Νομάρχη, η ελληνική πολιτεία με το από 31-12-36/12-1-1837 Β.Δ. αναθέτει και στο Δήμαρχο ως “η πρώτη εκτελεστική αρχή” πλαισιωμένος από τα όργανα της Δημοτικής Αστυνομίας να ασκεί την διοικητική και δικαστική αστυνόμευση της περιοχής του, εκδίδοντας αποφάσεις, με ποινικές και αστικές συνέπειες για τους παραβάτες. Επίσης είχε τη δικαιοδοσία να καθορίζει απαγορευτικά μέτρα και να επιβάλει προληπτικά μέτρα κατά των πυρκαγιών.
Ο Δήμος επίσης ήταν υποχρεωμένος να διαθέτει μέσα και εργαλεία για την κατάσβεση των πυρκαγιών καθώς και το αναγκαίο προσωπικό τους “Ειρηνοφύλακες” οι οποίοι επιστράτευαν πολίτες που βρίσκονταν στον τόπο της πυρκαγιάς για την κατάσβεσή της.
Oι ειρηνοφύλακες διορίζονταν στις πόλεις σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε δήμου, ύστερα από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου και «επιφορτίζονται υπό την εξουσίαν των δημάρχων, παρέδρων και αστυνόμων, να επαγρυπνώσιν εις την κοινήν ησυχίαν και να ενεργώσι την κράτησιν των κακούργων και εγκληματιών.»
Έφεραν ως διακριτικό σύμβολο ‘λευκήν ράβδον’ στην οποία ήταν εκτυπωμένη η φράση «ισχύς του νόμου». Οι πολίτες, σύμφωνα με το άρθρο 38 του Β.Δ.85/1836 ήταν υποχρεωμένοι να υπακούουν στις προσκλήσεις των ειρηνοφυλάκων και να «δίδωσιν χείρα βοηθείας εις τα προσκλήσεις των, όσοι αποποιούνται να υπακούωσι, καταδικάζονται δικαστικώς, ως παραβάται τας αρχάς χρεωστουμένης υπακοής.»
1.2.Τα πρώτα προληπτικά μέτρα πυρασφαλείας
Μαζί με την θεσμοθέτηση του πρώτου αυτού επιχειρησιακού τομέα για την πυρόσβεση, η ελληνική πολιτεία προχώρησε γρήγορα και στον καθορισμό νομοθετικών διατάξεων που επέβαλαν προληπτικά μέτρα πυροπροστασίας.
Με το άρθρο ΙΙ του Β.Δ.23/1/1833 καθορίζονται μέτρα πυροπροστασίας για λιμενικές εγκαταστάσεις.
Με το άρθρο ΙΙ του Β.Δ.23/1/1833 καθορίζονται μέτρα πυροπροστασίας για λιμενικές εγκαταστάσεις .
Με το άρθρο 13 του από 3/15-4-1835 Β.Δ. ορίζονται μέτρα πυροπροστασίας για οικοδομές και εργαστήρια.
Με το άρθρο 19 του από 6/18-6-1835 Β.Δ. καθιερώνονται προληπτικά μέτρα πυροπροστασίας σε αποθήκες ξυλείας.
Με το άρθρο 58 του από 31-12-1836 καθορίζονται οι βασικές αρχές οικοδομικών κατασκευών, ενώ με το άρθρο 59 του ίδιου διατάγματος καθορίζονται προληπτικά μέτρα πυροπροστασίας, που είχαν στην αρμοδιότητά τους οι ειρηνοφύλακες.
Στο από 31-7-1856 Διάταγμα, απαγορεύεται το κάπνισμα σε υπαλλήλους και συναλλασσόμενους σε δημόσια γραφεία και καταστήματα.
Επίσης ιδιαίτερα σημαντικό είναι, ότι ο πρώτος ποινικός νόμος του 1833, προέβλεπε αυστηρές ποινές για τα αδικήματα του εμπρησμού είτε από αμέλεια, είτε από πρόθεση, με τα άρθρα 408 και 592.
1.3. Η συμμετοχή του Στρατού στο πρώτο σύστημα πυροπροστασίας της χώρας.
Όπως είδαμε παραπάνω το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος, στα πρώτα βήματά του βασίστηκε αναφορικά με το πλέγμα πυροπροστασίας και πυρόσβεσης σε όλους τους βαθμούς της Αυτοδιοίκησης και στους ανειδίκευτους πολίτες, που επιστρατεύονταν την ώρα της εκδήλωσης της πυρκαγιάς,
Παράλληλα όμως, προβλέφθηκε και η συμμετοχή των δυνάμεων του στρατεύματος στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών.
Αρχικά προβλέπεται επικουρικά η επέμβαση των λόχων των Σκαπανέων του Στρατού στις επιχειρήσεις κατάσβεσης των πυρκαγιών και ειδικότερα όταν αυτές εκδηλώνονται σε δημόσια και στρατιωτικά κτίρια.
Ευχαριστούμε θερμά τον πρόεδρο της ΕΑΠΣ Γιάννη Σταμούλη, που μας εμπιστεύθηκε το πνευματικό προϊόν της εργώδους έρευνας και αναδίφησης στην ιστορία του Πυροσβεστικού Σώματος.
πηγη bloko.gr