Προστατέψτε το δέρμα σας από τον ήλιο
Το καλοκαίρι αποκτάμε μια διάθεση χαλαρώματος και φυγής από τις έγνοιες της καθημερινότητας, αναζητώντας με περισσότερη αποφασιστικότητα και διαθέσιμο χρόνο την ξεκούραση και την επαφή με τη φύση.
Η απόλαυση της θάλασσας και του ήλιου αποτελούν πρακτικές στενά συνδεδεμένες με τα ελληνικά καλοκαίρια. Και έτσι θα πρέπει να παραμείνουν, παρόλο που φαίνεται σαν να μας ζήλεψαν όλοι όσοι ζουν σε λιγότερες ηλιόλουστες χώρες και μέσω της ιατρικής επιστήμης προσπαθούν να μας κάνουν να δούμε τον ήλιο ως εχθρό μας. Υπάρχει ήδη μία κριτική στάση για την ιατρικοποίηση της ζωής μας, δηλ. για τη διαμόρφωση ενός «πολιτικά ορθού τρόπου ζωής» που διαμορφώνει η ιατρική επιστήμη και τον προβάλλουν με ιεραποστολική διάθεση, πολλές φορές, οι γιατροί. «Δεν είναι δυνατόν να απαρνηθούμε ότι μας ευχαριστεί, γιατί έτσι το λέει η ιατρική» ισχυρίζονται πολλοί και συμπληρώνουν πως «στην ιατρική τα δεδομένα συχνά αλλάζουν και αυτό που θεωρούνταν σωστό αποδεικνύεται λάθος».
Θα συμφωνούσα με αυτή τη στάση, στο βαθμό που πράγματι πολλές φορές υπάρχει μία υπερβολή στο πως μεταφέρετε μία ιατρική διαπίστωση ή εκτίμηση στο ευρύ κοινό. Όμως στο θέμα του ήλιου θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα τελευταία χρόνια όντως υπάρχει πρόβλημα. Και σ’ αυτό δεν φταίει η ιατρική, αλλά όλοι μας. Το ότι το στρώμα του όζοντος που υπάρχει πολύ ψηλά στην ατμόσφαιρα και απορροφά μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας και μάλιστα εκείνης που είναι άκρως επικίνδυνη για μας, δεν το λέπτυνε κανείς άλλος παρά η ρυπογόνος βιομηχανική ανάπτυξη και η μεγάλη έκταση διάδοση των αυτοκινήτων που εμείς δημιουργήσαμε και ανεχθήκαμε είναι ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός.
Αλλά και το ότι η εντατική ανάπτυξη μπορεί να προκαλέσει και προβλήματα από εκεί που δεν τα περιμένουμε, φαίνεται από μία πολύ πρόσφατη είδηση σύμφωνα με την οποία οι αγελάδες με τις ζωοτροφές που τις ταΐζουμε παράγουν χιλιάδες τόνους αερίων που και αυτά μολύνουν την ατμόσφαιρα και συντελούν στη μείωση του όζοντος!
Έτσι σήμερα βρισκόμαστε εκτεθειμένοι σε μία μεγαλύτερης ποσότητας και έντασης ηλιακή ακτινοβολία. Ενώ πριν 50 ή 70 χρόνια λιγότερη υπεριώδη ακτινοβολία έφτανε την επιφάνεια της γης, σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ένας άλλος παράγοντας που συνέβαλε στην περισσότερη ευαισθησία του δέρματος και των ματιών μας απέναντι στον ήλιο, είναι ότι ο αριθμός όσων εργάζονται σε γραφεία και δεν τους βλέπει ο ήλιος είναι πολύ μεγάλος. Ο αγρότης ή ο υπαίθρια εργαζόμενος ήταν η πλειοψήφια πριν δεκάδες χρόνια. Τώρα τα λευκά κολλάρα ή τα εργαζόμενα σε σκιερούς χώρους μπλε κολλάρα είναι σχεδόν η πλειοψηφία. Και αυτό έχει συνέπειες, γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ζουν για 11 μήνες στη σκιά (σε στεγασμένους χώρους ή με καλυμμένο το σώμα) ξαφνικά ορμούν στις θάλασσες και κυριολεκτικά παραδίδουν το ασπριδερό δέρμα τους και τα συνηθισμένα στο τεχνικό φως μάτια τους στο έλεος της ηλιακής ακτινοβολίας.
Το μελάνωμα, που είναι η πιο επίφοβη μορφή δερματικού καρκίνου φαίνεται να είναι πολύ πιο συχνό στους υπαλλήλους που εκτίθενται ξαφνικά, μία-δυο φορές το χρόνο, στον ήλιο, απ’ ό,τι σε όσους είναι συχνότερα εκτεθειμένοι στον ήλιο.
Επίσης, παλαιότερα, δύο μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες είχαν δείξει ότι όσοι έχουν υποστεί περισσότερα από 2 ηλιακά εγκαύματα σε παιδική ηλικία κινδυνεύουν πιο πολύ να εμφανίσουν μελάνωμα αργότερα, στην ενήλικη ζωή τους.
Από την άλλη τα βασικοκυτταρικά και τα ακανθοκυτταρικά καρκινώματα, όπως και οι πρόωρες ρυτίδες-η γήρανση του δέρματος- είναι πιο συνηθισμένα στους ανθρώπους που ζουν και εργάζονται συνεχώς υπό τον ήλιο. Αποκαλυπτικό παράδειγμα για την αρνητική επίδραση του ήλιου στο δέρμα είχα διαπιστώσει όταν για πρώτη φορά, στο αγροτικό ιατρείο, εξέταζα τις μεσήλικες γυναίκες. Το γερασμένο δέρμα του προσώπου, του λαιμού και του ντεκολτέ τους, ερχόταν σε εκπληκτική αντίθεση με το γαλακτόχρουν υγιές και νεανικό δέρμα που διαπίστωνα στο υπόλοιπο σώμα όταν σήκωναν τα ρούχα για ακρόαση των πνευμόνων ή για ψηλάφηση της κοιλιάς.
Ένας άλλος παράγοντας που επιδρά αρνητικά στη σχέση μας με τον ήλιο είναι η κακιά συνήθεια να πηγαίνουμε για μπάνιο «ντάλα μεσημέρι». Τότε δηλαδή που ο ήλιος κυριολεκτικά χτυπά κατακούτελα. Η ηλιακή ακτινοβολία είναι λιγότερης έντασης όταν η σκιά μας είναι όση το σώμα μας ή μεγαλύτερη. Όταν ο ήλιος πέφτει κατακόρυφα, και η σκιά μας ακόμα τον έχει φοβηθεί και έχει εξαφανιστεί, τότε είναι η χειρότερη ώρα να κάνει κάποιος μπάνιο.
Κοντά στο μεσημέρι, ούτε η ομπρέλα μας προσφέρει ικανοποιητική προστασία, ούτε πάλι έχει νόημα να ντυθούμε από την κορυφή μέχρι τα νύχια, για να προστατευθούμε από τον ήλιο (γιατί τότε να είμαστε στη θάλασσα;). Στην παραλία λοιπόν, πρέπει να πηγαίνουμε είτε νωρίς το πρωί, είτε το απόγευμα. Το μεσημέρι είναι ότι πρέπει για πολύ σκιερά μέρη ή για δραστηριότητες μέσα στο σπίτι.
Ακόμα και όταν είμαστε υπό σκιά, κάτω από μία ομπρέλα ή σε μία αυλή κάτω από ένα δέντρο, αν είμαστε μόνο με το μαγιό και πάλι μετά από λίγη ώρα θα αισθανθούμε να μας τραβά το δέρμα μας. Αυτό συμβαίνει γιατί οι επιφάνειες του νερού, της άμμου, των βότσαλων, των ασπρισμένων τοίχων αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία. Σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να φοράμε ρούχα που να καλύπτουν όλο το κορμί μας.
Άλλο ένα λάθος που συχνά μας παρασέρνει και εκτιθέμεθα σε μεγάλες ποσότητες ακτινοβολίας είναι το πολύωρο μπάνιο. Η αίσθηση της δροσιάς του νερού δεν επιτρέπει στο δέρμα να εκφράσει, με το αίσθημα του καψίματος, τη δυσαρέσκεια του για την υπερβολική έκθεση στον ήλιο.
Σε ότι αφορά τις αντιηλιακές κρέμες θα πρέπει να αναφέρουμε ότι με δείκτη καθυστέρησης του αισθήματος καψίματος (ή δείκτη προστασίας) 15 έχουμε μία κατά 95% «προστασία». Οι μεγαλύτεροι δείκτες ελάχιστη επιπλέον προστασία προσφέρουν. (Και βέβαια πολλοί κόσμος νομίζει ότι οι αντιηλιακές αλοιφές προστατεύουν γενικώς και από την εμφάνιση δυσάρεστων καταστάσεων. Αυτό δεν είναι ακριβές. Το σωστό είναι ότι βοηθούν στην προστασία του δέρματος από το έγκαυμα, αλλά σε ότι αφορά την εμφάνιση του καρκίνου του δέρματος κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχθεί).
Δύο πρακτικές που είναι πολύ διαδεδομένες και που καθιστούν τη χρήση αντιηλιακού λιγότερο αποτελεσματική είναι το να αλειφόμαστε με αυτό και αμέσως μετά να μπαίνουμε στο νερό. Το αντιηλιακό θέλει το χρόνο του (και τη συχνή ανανέωση του). Η δεύτερη λανθασμένη πρακτική είναι να ξεχνάμε τα αυτιά και όλο το πρόσωπο μας. Αυτά είναι σημεία του δέρματος που δέχονται μεγάλη ποσότητα ακτινοβολίας και δεν πρέπει να τα ξεχνάμε.
Τέλος, είναι κακό να εκτίθενται μικρά παιδιά (βρέφη) στον ήλιο για πολύ ώρα, ενώ η σταδιακή έκθεση στον ήλιο και η χρήση καπέλου και γυαλιών συμπληρώνουν τα μέτρα που πρέπει να παίρνουμε όλοι για να μπορούμε να συνεχίσουμε να χαιρόμαστε τις διακοπές, τη θάλασσα και τον ήλιο.
Ευάγγελος Φιλόπουλος
Ο Ευάγγελος Φιλόπουλος είναι Χειρουργός, Διευθυντής Κλινικής Μαστού Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» και Πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας,
mail: efilopoulos@yahoo.gr
Βρείτε τον Ευάγγελο Φιλόπουλο στο Facebook, στο pinterest και διαβάστε τις αναρτησεις του στο tumblr